FOTOGRAFIE : W. EUGENE SMITH : DE KRACHT VAN (FOTOGRAFISCHE) BEELDEN.

In het fotografie museum Amsterdam (Foam) loopt onder het motto 'MORE REAL THAN REALITY' tot 16 maart 2011 een soort retrospectieve van en over het fotowerk en het leven van de Amerikaanse documentair fotograaf W. Eugene Smith (1918 - 1978). Waarom deze retrospectieve onder het kunstzinnig-dubbelzinnig Engelstalig motto 'more real than reality' (meer werkelijk dan werkelijkheid?) loopt, kan ik als gewone Nederlandstalige en Spaansminnende ziel niet zo direct plaatsen maar wat ik wèl zeker weet is dat W. Eugene Smith een bijzonder mens en uitzonderlijk fotograaf was, niet enkel door de grafische esthetische kwaliteiten van zijn zwart-wit foto werk maar vooral wegens zijn ideeën, maatschappelijke visies en ethisch-humanistische betrokkenheid die hij met zijn fotografie en fotografische verhalen beoogde en realiseerde. Smith kreeg het in zijn professioneel leven als foto journalist juist om die redenen en menselijke kwaliteiten meer dan eens aan de stok met tijdschriftuitgevers en andere goudzoekers omdat hij méér belang hechtte aan de menselijke en maatschappelijke kracht en boodschappen die hij in zijn beelden toonde dan aan zuiver commercieel populair gerichte nieuwsgaring en sensationele illustratie. Bovendien - en dit is een zeer opmerkenswaardig punt - combineerde hij zijn fotoverhalen dikwijls met zelf geschreven teksten (= toelichtingen/visies) die meestal niet in de smaak vielen bij de tijdschriften redacteurs. Smith was dus een échte foto-journalist, in tegenstelling tot de meeste van zijn collega's fotografen-beeldjesschieters. Daarom kapte hij midden de jaren '50 met de tijdschrift fotojournalistiek en werd hij lid van het journalistiek-humanistisch fotografencollectief (coöperatief) MAGNUM dat trouwens ook werd opgericht door fotojournalisten die het niet goed konden vinden met de goudkoortsige foto-agentschappen en uitgevers, zij het dan (oorspronkelijk) wel méér vanuit financiële en auteursrechtelijke motieven (wanverhouding tussen de winsten van de agentschappen en uitgevers en de aan de fotografen toegekende gages en ontfutselde foto rechten). Maar ook aan dit Magnum lidmaatschap stelde Smith zelf een einde, hoogstwaarschijnlijk om min of meer dezelfde redenen, nl. zijn hoogstpersoonlijke visie op de maatschappelijke (ideologische?) functies van het medium fotografie en zijn extreme zin voor zelfopgelegd perfectionisme gekoppeld aan zijn hardnekkig vasthouden aan de combinatie van zijn foto essays met zelfgeschreven visieteksten. Uiteindelijk is deze bijzondere mens, fotograaf, journalist én idealist ontgoocheld teruggekeerd naar zijn geboorteland Amerika om daar totaal berooid vroegtijdig ten onder te gegaan aan drank en speed drugs. Hij liet de wereld wel een maatschappelijk fortuin aan 'documenten' na : in foto's én teksten.

Om met het fotografisch werk van Smith nader en vooral dieper kennis te maken, hoef je zeker niet persé naar Amsterdam te reizen. Op DEZE WEBSTEKPAGINA van MAGNUM kan je een groot deel van zijn belangrijkste fotowerk in visueel goede omstandigheden zien en rustig overschouwen, méér en beter allicht dan wat in Foam te kijk hangt. Foto musea dienen nu eenmaal vooral om foto's 'te kijk te hangen' en heden ten dage eigenlijk nog meer om zichzelf als 'hot spot' in de kijker te plaatsen. Het is een kunstzinnig geanimeerde 'business' geworden die zich als een soort hoer uitslooft om zich in internationaal Engels zo veel als mogelijk internationaal op te blazen. Foto musea zijn in zekere zin de tempels, casino's en bordelen geworden waarvan de slecht Engels parlerende 'kunst elite' misbruik maakt om zijn elitair gevoeg te doen en zijn sociale en financiële status te dienen en te vergroten. In die internationale lijn heeft Foam ook een grotendeels Engelstalige webstek opgezet (de 'topics', de 'editions' en uiteraard de 'shop') zijn zelfs alleen in het Engels gesteld), uiteraard vooral gemaakt en bedoeld voor de slecht Engels parlerende 'kunst elite'. Een gewone Nederlandstalige en Spaansminnende gitano ziel zoals uw dienaar, heeft daar uiteraard geen reet aan, evenmin als nog vele andere gewone Nederlandstalige zielen.  Foam en andere 'foto musea' zouden zich daarover - onder meer met de visies en idealen van W. Eugene Smith in gedachte - beter eens goed bezinnen en aan kritisch zelfonderzoek doen, in de eerste plaats toegespitst op de maatschappij en de omgangstaal van die maatschappij waarin die foto musea ten dienste van die maatschappij zijn ingeplant en hiervoor ook ondersteund en gesubsidieerd worden.
Er valt evenwel ook iets goeds (over Foam) te zeggen: naast en aansluitend bij de retrospectieve van het foto werk van Smith,  organiseert Foam ook één lezing over leven, visies en werk van Smith, uiteraard... alleen in het Engels. Daar kan de Italiaanstalige en Engels parlerende curator Enrica Viganò van de Smith retrospectieve uiteraard niets aan doen, maar lezingen kunnen al even uiteraard ook in het Nederlands door Nederlandstalige experten gegeven worden, in overleg met de curator, zoals dat in de oude tijden ging toen er nog vanuit gegaan werd dat Nederlanders (en Vlamingen) niet  English  parlerend waren.
Hieronder kan U in een door Foam geplaatse video een korte toelichting door Enrica Viganò over de Smith retrospectieve in Foam bekijken en beluisteren, uiteraard... alleen in het Engels. Een ondertiteling in het Nederlands vond het internationaal beroemde Foam uiteraard totaal overbodig. No nonsense, uiteraard...
 
 



 

 

Ter respectvolle attentie van alle gewone Nederlandstalige zielen, vat ik even bondig samen wat de Engels parlerende curator dame ons hier bijbrengt: zeker niets méér dan wat U hierboven al over leven en werk van Eugene Smith in het Nederlands kon lezen, behoudens dat ze ook even aanraakt waar het in het foto werk van Smith echt om te doen is/was : zijn onvermoeibaar streven om in perfect zwart-wit / donker-helder gestileerde foto documenten (Smith ontwikkelde zijn films en fotopositeven meestal zelf ) de inhoud en vooral de essentie weer te geven van situaties waarin mensen en andere levende wezens onderdeel, participant maar dikwijls ook slachtoffer waren van de door hun groep of maatschappij bepaalde context en condities van leven of sterven. In de foto's van Smith vind je inderdaad steeds dat  'beslissend moment' terug, niet zozeer naar de vorm of de door Henri Cartier Bresson bejubelde 'géométrie' maar in de eerste plaats naar de inhoud, naar de menselijke en maatschappelijke essentie. Daarom zijn de foto's van Smith ook altijd ontroerend, pakkend. Dit is de  'kracht' van zijn fotografische beelden, meestal ook nog gebundeld in krachtig verhalende foto essays aangevuld met betekenisvolle woorden. Dit is 'taal' in zijn volle betekenis.

 

Zoals ik al zei, het is niet nodig om de Smith retrospectieve in Foam te gaan bekijken en ook niet om de lezing van de Engels parlerende curator in Foam bij te wonen om een diep inzicht te kunnen krijgen in de fotografische nalatenschap van Smith. U zal er méér van opsteken als U zijn foto's en foto essays aandachtig bekijkt en herbekijkt op deze webstekpagina van MAGNUM.