FOTOGRAFIE : DE KASK MASTERS 2009 /2

 KASKWEEK 2009

1. Het project:

Voor zover men dit een 'project' zou kunnen noemen, omschrijft  [X] het afstudeer 'project' alsvolgt:


[“Nous nous découvrons, en même temps que nous découvrons le monde extérieur.” (Henri Cartier-Bresson, Images à la sauvette, 1952)
Het dagdagelijkse, het geconditioneerd zijn van de mens en het voyeuristische aspect zijn belangrijke motieven in mijn werk.
In mijn foto’s wordt de vluchtigheid van het leven verstild, terwijl mijn videowerk de banale routine vertraagt.
Mensen die onderweg zijn en in gedachten verzonken lijken; zicht op de achtertuinen van mijn buren; alsof er iets gebeurt …]


Ik zou het wel anders willen, maar wat kan men daar nu meer over denken en zeggen dan dat hier een dagdagelijks korfje vol dagdagelijkse gemeenplaatsen over de dagdagelijkse mens en de dagdagelijkse fotografie op een dagdagelijks hoopje worden gegooid, al dan niet met 'zicht op de achtertuinen van de buren'?

Dat de vluchtigheid van het leven in een foto verstilt, dat de banale routine in dit vluchtige leven in een video montage kan worden vertraagd, dat mensen die onderweg zijn soms in gedachten verzonken lijken, dat de mens geconditioneerd is en dat fotografen van nature 'voyeurs' zijn, kan men toch moeilijk als een verrassende vaststelling of als een origineel inzicht, laat staan als een interessant 'motief' beschouwen?

Het lijkt erop dat [X] ons niets anders wil (kan?) zeggen dan dat [X] persoonlijk gefascineerd is door al wat normaliter door geen mens, kat of hond als 'fascinerend' zou kunnen worden ervaren, door al wat 'niet gebeurt' eigenlijk, door het 'non gebeuren'...
ALSOF er iets gebeurt, schrijft [X], alsof...maar uiteindelijk gebeurt er blijkbaar niet iets en dus gebeurt er niets? Het zou evenwel nog erger zijn, vind ik, als er wel  iets zou gebeuren en het (in de foto) zou lijken alsof er niets gebeurt.

Il est possible, peut-être - zou Henri Cartier Bresson daar virtueel meer dan waarschijnlijk op hebben gezegd - mais en tout cas ce n'est nullement ça que j'ai voulu exprimer par la notion " l'instant décisif ", comme je l'ai décrit en 1952 dans un essai à titre d' avant-propos à mon livre de photos 'Images à la sauvette' ; au contraire, mon ami, au contraire...

Met 'images à la sauvette' en ook met de zinsnede “Nous nous découvrons, en même temps que nous découvrons le monde extérieur.” doelde HCB zeker niet op het zo maar lukraak passief fotograferen van de meest banale dingen die men toevalligerwijze aantreft in de meest banale contexten, maar juist  wel op dàt bijzonder gebeuren waardoor de fotograaf zó getroffen, verrast, gepakt wordt dat hij/zij dat gebeuren fotografisch zodanig en op een zodanig moment kan treffen, verrassen, inpakken dat het nadien, als materiële foto, door de kracht van een naar vorm en inhoud harmonisch samengevallen beeld-verhaal, hemzelf opnieuw en eventueel zelfs anders, maar ook  andere 'na-beschouwers' kan treffen, verrassen, pakken.

Dat resultaat bekomt men niet met een toevallig zicht op toevallige dingen in de achtertuin van de buren, maar door een gerichte, inzichtelijke kijk op een doelmatig gekozen deel van de 'wereld' en door alert te reageren op bepaalde facetten van bepaalde gebeurtenissen die zich daarin op bepaalde momenten toevallig kunnen voordoen en openbaren.

De foto's in dit 'project' deden me zeker niet spontaan denken aan de ziens- en werkwijze van Henri Cartier Bresson, verre van zelfs, en ik zou het er dus hier ook niet over gehad hebben, ware het niet dat [X] in de beschrijving van het 'project' zelf uitdrukkelijk refereert naar deze Magnum fotograaf, in het bijzonder naar zijn opvattingen over fotografie en foto's zoals opgenomen in een 'essay' als voorwoord bij een fotoboek van HCB dat in 1952 werd gepubliceerd  onder de titel 'the decisive moment' in de USA en onder de titel 'images à la sauvette' in Frankrijk en waarin HCB voor het eerst zijn concept 'l'instant décisif' / 'the decisive moment' publiek lanceerde en de toepassing ervan ook toonde in het fotoboek. Dit concept is het centrale en essentiële thema van dit 'essay' én van de foto's in het fotoboek onder voormelde titels, niet de door de Kask fotografe aangehaalde, bijkomstige zinsnede uit het 'essay' : “Nous nous découvrons, en même temps que nous découvrons le monde extérieur.”. Bovendien, chers amis-photographes, le verbe français "découvrir" signifie littéralement 'enlever le couvert, le couvercle, ce que cache les êtres et les choses', in het Nederlands  'ont- dekken', (letterlijk: het 'deksel, de dekking' wegnemen). In het fotografisch handelen komt dit neer op het doorprikken van de 'maskers', van wat lijkt of schijnt, weg van de uiterlijkheden en 'banaliteiten', het graven in de diepte, het blootleggen van de essentie, speurend naar de kern der dingen, naar de naakte mens en dus ook...naar zichzelf. De 'achtertuinen van de buren' lijken mij iets té klein voor dit groot, omvangrijk en diepgravend werk.

Vandaar dus...

Het is hoe dan ook bedroevend dat men op basis van een dergelijk flinterdun en graatmager 'projectje' dat, au fond, het begrip 'project' niet dekt, zelfs niet eens toedekt, tot master fotograaf kan promoveren, maar het is nog veel bedroevender dat het instituut KASK het blijkbaar niet tot zijn opdracht rekent om de weg te wijzen en zijn studenten-fotografen tijdens hun opleiding te leren hoe ze een degelijk, écht project kunnen opzetten, uitwerken én presenteren (ook en vooral op en via het web).

2. De fotografische resultaten:

[X] komt in elk geval de verdienste toe tenminste een poging te hebben gedaan om een werbwerfje op te zetten.

En dit zou het dan moeten voorstellen : 'images à la sauvette', de nieuwe Kask master fotografie?

Soyons sérieux, deze beelden raken vormelijk kant noch wal en inhoudelijk, als geheel, is het noch mossel noch vis. Dit komt erop neer dat [X] het APPARAAT willekeurig door [X] 'gekozen' of gevonden beelden heeft doen opslaan van een waargenomen werkelijkheid die [X] ergens wel gevoelsmatig raakt maar waar [X] zich niet (voldoende) bewust van is waardoor dit onmogelijk in de door het apparaat geregistreerde beelden tot uiting kan komen, laat staan een gestructureerde communicatieve (= mededelende of indicatieve dan wel interpreterende of oordelende) functie kan vervullen. Dit zijn geen 'images à la sauvette' -en zeker niet wat Henri Cartier Bresson daarmee bedoelde- maar 'images au hasard'.
Dit neigt naar iets dat men in de psycho-therapie benoemt en aanwendt als therapeutisch 'tekenen en schilderen' maar dan met een foto apparaat, wat meteen impliceert dat het in fotografisch en fototechnisch opzicht geen enkel belang heeft wat en hoe men fotografeert maar enkel dàt men 'iets' fotografeert, met het therapeutisch doel een verstoorde of geblokkeerde relatie met de 'buitenwereld' te herstellen of op gang te brengen. Dit kan een heel nuttige functie hebben, daar niet van, maar het kan mijns inziens nooit het (eind)doel zijn of geweest zijn van enige fotografische opleiding, niet op hobby club niveau, niet op school niveau en al helemaal niet op 'master' school niveau.
Als een hogeschool academie zoals het Kask dit niet weet te onderkennen, te filteren en eventueel bij te sturen, dan is ze op een (diepte) punt gekomen waar ze mijns inziens beter haar deuren sluit dan ze jaarlijks wagenwijd open te zetten voor een uittocht in plechtige processie van een bont allegaartje 'masters' waarvan sommigen zelfs niet het niveau van een beginnend foto hobbyist halen.
Dit klinkt hard, maar de feiten en de (gepresenteerde) 'resultaten' tonen aan dat het ook waar is.